Emerytury pomostowe - dla kogo i na jakich zasadach?

Czym są emerytury pomostowe?

Emerytury pomostowe to specjalny rodzaj świadczeń, które umożliwiają wcześniejsze przejście na emeryturę osobom wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. System emerytur pomostowych został wprowadzony w Polsce w 2009 roku na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, jako rozwiązanie przejściowe po likwidacji możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę w powszechnym systemie emerytalnym.

Głównym celem emerytur pomostowych jest umożliwienie wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej osobom, które ze względu na wykonywanie pracy w trudnych warunkach przez wiele lat, mogą mieć problemy ze zdrowiem lub nie są w stanie kontynuować pracy do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Kto może ubiegać się o emeryturę pomostową?

Aby ubiegać się o emeryturę pomostową, należy spełnić łącznie następujące warunki:

1. Urodziłeś się po 31 grudnia 1948 r.
2. Osiągnąłeś wiek co najmniej 55 lat (dla kobiet) lub 60 lat (dla mężczyzn)
3. Posiadasz staż pracy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
4. Wykonywałeś przed 1 stycznia 1999 r. pracę w szczególnych warunkach lub pracę o szczególnym charakterze wymienioną w art. 3 ust. 1-3 ustawy o emeryturach pomostowych
5. Wykonywałeś po 31 grudnia 2008 r. pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w art. 3 ust. 1 lub 3 ustawy
6. Zakończyłeś wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
7. Nie przystąpiłeś do otwartego funduszu emerytalnego (OFE) albo złożyłeś wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa

Rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze

Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera szczegółowe wykazy prac uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Oto przykłady niektórych zawodów i prac uprawniających do emerytury pomostowej:

Prace w szczególnych warunkach:

• Prace pod ziemią (górnictwo)
• Prace w hutnictwie
• Prace w energetyce
• Prace przy produkcji szkła i ceramiki
• Prace w przemyśle chemicznym
• Prace na platformach wiertniczych
• Prace przy przetwórstwie metali
• Prace przy produkcji wyrobów azbestowych
• Prace w wysokiej temperaturze
• Prace w warunkach podwyższonego ciśnienia

Prace o szczególnym charakterze:

• Prace członków załóg statków powietrznych
• Prace członków załóg morskich
• Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych
• Prace kierowców autobusów, trolejbusów i tramwajów w transporcie publicznym
• Prace przy bezpośrednim zabezpieczeniu ruchu pociągów i pojazdów metra
• Prace funkcjonariuszy straży ochrony kolei
• Prace nurków, kesoniarzy i skafarów
• Prace ratowników górskich
• Prace przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych i wyrobów pirotechnicznych
• Prace w policji, straży granicznej i służbie więziennej przy zapewnianiu bezpieczeństwa publicznego

Pełen wykaz prac uprawniających do emerytury pomostowej znajduje się w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych.

Wysokość emerytury pomostowej

Wysokość emerytury pomostowej obliczana jest według specjalnej formuły i zależy od:

• zgromadzonego kapitału składkowego na koncie w ZUS,
• wieku przejścia na emeryturę pomostową,
• średniego dalszego trwania życia dla wieku, w którym ubiegasz się o emeryturę pomostową.

Minimalna wysokość emerytury pomostowej jest równa najniższej emeryturze określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W 2023 roku jest to 1588,44 zł brutto.

Emerytura pomostowa podlega corocznej waloryzacji na zasadach określonych dla emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jak złożyć wniosek o emeryturę pomostową?

Aby ubiegać się o emeryturę pomostową, należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek można złożyć:

• osobiście w dowolnej placówce ZUS,
• przez pełnomocnika,
• za pośrednictwem polskiej placówki pocztowej operatora wyznaczonego (Poczty Polskiej),
• przez elektroniczną platformę usług administracji publicznej (ePUAP),
• przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS).

Wymagane dokumenty

Do wniosku o emeryturę pomostową należy dołączyć:

• informację o okresach składkowych i nieskładkowych,
• dokumenty potwierdzające okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• świadectwa pracy lub zaświadczenia potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• dokumenty potwierdzające zaprzestanie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy (jeśli jest to wymagane).

Wniosek o emeryturę pomostową najlepiej złożyć na około miesiąc przed planowaną datą przejścia na to świadczenie, co pozwoli ZUS na rozpatrzenie wniosku i wydanie decyzji przed tym terminem.

Łączenie emerytury pomostowej z pracą

Emerytura pomostowa, co do zasady, nie może być łączona z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Oznacza to, że aby otrzymywać emeryturę pomostową, musisz zaprzestać wykonywania tego rodzaju pracy.

Możesz jednak podjąć zatrudnienie w innym zawodzie, który nie jest wymieniony w ustawie jako praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W takim przypadku obowiązują Cię limity dorabiania podobne jak dla zwykłych emerytów:

• Jeśli Twój przychód nie przekracza 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - emerytura pomostowa wypłacana jest w pełnej wysokości.
• Jeśli Twój przychód przekracza 70%, ale nie przekracza 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - emerytura pomostowa zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia.
• Jeśli Twój przychód przekracza 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - emerytura pomostowa zostanie zawieszona.

Kiedy emerytura pomostowa zostaje zawieszona lub wstrzymana?

Emerytura pomostowa może zostać zawieszona lub wstrzymana w następujących przypadkach:

• w razie podjęcia pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej w art. 3 ust. 1 lub 3 ustawy o emeryturach pomostowych,
• jeśli osiągasz przychód przekraczający 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
• w przypadku uzyskania prawa do emerytury z powszechnego systemu emerytalnego lub emerytury częściowej.

Emerytura pomostowa przestaje być wypłacana od dnia, od którego przysługuje emerytura przyznana na wniosek na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Podsumowanie

Emerytury pomostowe stanowią ważne rozwiązanie dla osób wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, umożliwiając im wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej. Dzięki zmianie przepisów w 2023 roku, prawo do tego świadczenia uzyskało więcej osób, co jest istotnym krokiem w kierunku zwiększenia ochrony pracowników wykonujących trudne i wyczerpujące prace.

Jeżeli zastanawiasz się, czy kwalifikujesz się do emerytury pomostowej, warto skonsultować się z ekspertem, który pomoże ocenić Twoją sytuację i przeprowadzi Cię przez proces ubiegania się o to świadczenie. W EmeryturaPro oferujemy profesjonalne doradztwo w zakresie emerytur pomostowych - skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację.